روشن شدن کورسوی امید با راه اندازی خانه برک ایران در
مود
گزارش مکتوب
جامهی اشرافی خارجیها با کرک بزهای خراسان جنوبی
کرک بزهای خراسان جنوبی، پوشش گرانبهایی است که سالهاست به صورت خام از کشور خارج میشود و در قالب پارچههای گران بهای کشمیر بر تن خارجیها چشم نوازی میکند ، حتی در قالب واردات، بار دیگر پا به کشور میگذارد.
به گزارش خبرگزاری صداوسیمای مرکز خراسان جنوبی، بیشتر بزهای کرکی دنیا در منطقه آسیا زندگی میکنند که کشورهای چین ، مغولستان ، ایران و افغانستان به ترتیب مراکز اصلی تولید تجاری کرک هستند و امروزه در کشورهای استرالیا ، نیوزلند و امریکا نیز با برنامههای اصلاح نژادی، تولید کرک رونق گرفته است.
هر کیلوگرم کرک در بازار جهانی بین ۵ تا ۱۰۰ دلار به فروش میرسد و بهترین الیاف را از آن تهیه میکنند اما این محصول نیز از مرزهای شرقی ایران به افغانستان و از آنجا به چین فرستاده میشود و سپس در قالب پارچههای کشمیر گران قیمت به ایران باز میگردد.
مهمترین استفاده کرک در تهیه لباسهای زمستانی است ، لباس تهیه شده از کرک ، بسیار زیبا ، سبک ، گرم و ظریف است و به همین علت ، مشتریان زیادی در کشورهای خارجی دارد.
خراسان جنوبی و کرمان ، پیشتاز کرک برتر
در ایران بزهای کرکی بومی منطقه خراسان جنوبی و کرمان بهترین نوع بز کشمیر یا کرک دار هستند.
کرک خراسان جنوبی دارای مزیتهای زیادی از جمله بافتی ظریف ، محکم ، سبک ، لطیف و دارای خاصیت جذب رطوبت بالا و عدم شعله ور شدن است.
بز کرکی به واسطه تولید کرک مرغوب و کیفیت بالا از ارزش اقتصادی بالایی در بازارهای جهانی برخوردار است که زیستگاه اصلی این نوع دام در خراسان جنوبی و شهرستان سربیشه است.
مسئولان جهاد کشاورزی استان برای امسال پیش بینی تولید ۳۱۰ تن کرک کومو را کرده اند، اما امسال هم مانند سالیان گذشته نبود صنایع فرآوری این کالای گرانبها، سریال طولانی و تلخ زندگی دامداران و عشایر سختکوش خراسان جنوبی را که حاصل دسترنجشان در این سالهای خشکسالی و قهر طبیعت، به جیب دلالان سرازیر میشود، به نگارش در میآورد.
کشورهای اروپایی متقاضی خرید بز کرکی خراسان جنوبی
معاون بهبود تولیدات دامی جهار کشاورزی استان در گفتگو با خبرنگار صدا و سیما گفت: کشورهای اروپایی متقاضی خرید کرک استان هستند، اما به دلیل وجود تحریم ها، صادرات این محصول آنهم به صورت خام تنها به کشورهای همسایه انجام میشود.
اشرفی افزود: نژاد بز کرکی در استان را کرکی خراسان عنوان کرد که در شهرستانهای سربیشه، نهبندان، قاین و درمیان تولید نسل می کنند.
وی گفت: رنگ کرک تولیدی استان خاکستری، سیاه و قهوهای است که با انجام دو رگ گیری میتوان به رنگهای روشن دست یافت.
از نظر پوشش دو تیپ بز وجود دارد، بزهای یک پوششی که پوشش بدن شان فقط از مو است و بزهای دو پوششی که کرک و مو تولید میکنند، و بز کرکی خراسان جنوبی از نوع دو پوششی است و کرک و مو تولید میکنند.
بزهای کرکی خراسان جنوبی در شهرستان سربیشه پرورش داده میشوند.
بزهای کرکی جثه کوچک با دست و پای کوتاه، کمر صاف و سر و صورت کوچک، دو شاخ ساده و بیشتر خنجری شکل، ریش، گردن غالبا پوشیده از کرک و مو و بدون منگوله، رنگ سیاه و تعداد کمتری قهوهای تیره و تعداد بسیار اندکی هم رنگ حنایی دارند.
افزایش ۴۰ درصدی ارزش کرک با فراوری محصول
به گفته معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان ارزش کرک در صورتی که فرآوری شود ۴۰ درصد افزایش مییابد، اما این ارزش افزوده در حال حاضر به دلیل نبود صنایع فرآوری نصیب کشورهای خارجی میشود.
اشرفی میگوید: آخرین نرخی که پارسال برای هر کیلوگرم کرک در استان به دست دلالان تعیین شد ۱۵۰ هزار تومان بود و قیمت هر مترمربع پارچهی کرکی نیز پارسال ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار تومان.
وی افزود: نرخ فروش کرک را سازمان جهاد کشاورزی تعیین نمیکند و دلالان تعیین کننده نرخ فروش کرک هستند و این محصول مستقیم توسط دلالان به فروش میرسد.
از طرفی دستگاه بافت پارچه کشمیر از کرک و موی بز با توجه به لطافت و ظرافت کرک و موی فرآوری شده، فعلا در ایران وجود ندارد، اما اسکاتلند، ایتالیا، ژاپن و چین به عنوان پیشگامان بازار کشمیر از کرک و موی بز ایرانی برای بافت این نوع پارچه استفاده میکنند.
ما هیچ سهمی از ارزش صادراتی کرک نداریم
یوسفی یکی از دامداران صاحب بز کرکی در سربیشه میگوید: هیچ سازمانی برای خرید تضمینی و یا حتی توافقی کرک از دامداران اقدام نکرده و همیشه دلالان هر قیمتی که خودشان ترجیح دهند تعیین میکنند.
وی گفت: کرکهای تولید دامداران، به مشهد فرستاده میشود و ما هیچ سهمی از ارزش صادراتی این محصول نداریم.
یکی دیگر از دامداران این منطقه گفت: از چهار سال گذشته که چند راس بز کرکی را وارد گله خود کردم تاکنون اکثر نژاد بزها به این سمت سوق داده شده است.
احمد رضایی افزود: پوشش بدن گوسفندان بیشتر گلههای این منطقه اکنون فقط کرک شده است و اهمیت اقتصادی این محصول، سبب شده کماکان به حرفه نیاکان خود ادامه دهیم.
وی گفت: با فروش کرک بزها، صنعت برک بافی نیز در شهرستان سربیشه و روستاها رونق گرفته و بانوان این شهرستان صاحب درآمد شده اند.
راه اندازی ایستگاه پرورش و اصلاح نژاد بز کرکی ایران در سربیشه
مدیر جهاد کشاورزی سربیشه هم گفت: از آنجایی که بیشترین بزهای کرکی خراسان جنوبی در شهرستان سربیشه پرورش داده میشود، ایستگاه پرورش و اصلاح نژاد بز کرکی فعالیتهای فنی، علمی و اصلاح نژادی خود را با خرید بزهای کرکی از گلههای دامداران منطقه در سال ۱۳۷۸ به طور رسمی در این شهرستان آغاز کرد.
خانم جوادی افزود: مقاومت زیاد این نژاد به شرایط سخت، توان تولیدی آن در شرایط خشکسالی، قدرت راهپیمایی، تولید شیر زیاد و دوقلوزایی از دیگر ویژگیهای بز کرکی است که توسعه پرورش آن را توجیه میکند.
از کرکهای تولید شده در این شهرستان تنها ۵ درصد فرآوری و مابقی به صورت خام از کشور خارج میشود.
خلوص ۱۰۰ درصدی کرک بزهای سربیشه
وی گفت: شهرستان سربیشه ۹۲ هزار رأس بز کرکی دارد که سالانه ۱۰ تن کرک از آنها تولید میشود.
جوادی از آغاز مزایده فروش بزهای کرکی در این مرکز خبر داد و گفت: ۲۲۰ رأس دام باید همواره در ایستگاه برای انجام فعالیتهای تحقیقاتی و پژوهشی باقی بماند و دام مازاد به گلههای روستائیان اطراف برای اصلاح نژاد دام فروخته میشود.
وی با بیان اینکه بز کرکی در آب و هوای خاص پرورش مییابد گفت: مناطق استوایی، حاشیه و قسمتهای خشک کویری و حتی نواحی خشک سردسیر برای بز کرکی مناسب هستند و در مناطق مرطوب هرگز نمیتوان آن را پرورش داد.
جوادی گفت: کرکهایی که از این بزها در شهرستان چیده میشود کرک خالص است و از هر رأس بز حدود یک کیلوگرم کرک تولید میشود.
مدیر جهاد کشاورزی سربیشه افزود: آنچه از کرک در این شهرستان به دست میآید بدون فرآوری از کشور خارج میشود و تنها ۵ درصد کرکهای تولیدی در شهرستان فرآوری میشود و در خانه برک بافی مود، تبدیل به نخ و پارچه میشود.
جوادی گفت: همچنین بدلیل خاصیت رنگ پذیری کرک و شفافیت زیاد آن، در بافت پارچه و قالیهای گرانبها استفاده میشود.
وی افزود: بزهای بومی خراسان جنوبی تودههای بز کرکی هستند که ۸۰ تا ۹۰ درصد از پوشش بدن آنها کرک است.
جوادی گفت: کرکهای این منطقه شهره جهانی دارد، اما این محصول ارزشمند در انتظار حمایت مسئولان در زمینه فرآوری است.
روشن شدن کورسوی امید با راه اندازی خانه برک ایران در مود
رشته بَرَک بافی که به اصطلاح کُرکی بافی یا کورگین بافی نامیده شده است از قدیمیترین صنایع دستی جنوب خراسان بزرگ بوده و سابقهی آن در استان به قبل از دوره سلجوقی میرسد.
بَرَک که در اصطلاح محلی به آن کُرکی (Korki)، کورگی (Kurgi) یا کورگین (Kurgin) گفته میشود، بافتهای است تاری و پودی و ضخیم از کُرک بز و شتر که از آن جامهی زمستانی تهیه میشود و به لحاظ استحکام، لطافت، گرمی و خواص درمانی دارای ویژگیهای خاص و منحصر به فرد است.
با اصلاح نژاد دام سبک بز کرکی (کشمیری) در شهرستان سربیشه و راه اندازی خانه برک ایران با اعتبار ۲۰ میلیون تومان در خرداد ۹۸ در
شهر مود این شهرستان، صنعت برک بافی و پرورش بز به سبک نیاکان رونق گرفت و احیا شد.
در خانه برک ایران در شهر مود، ۳۰ دستگاه سنتی ریسندگی و تولید پارچه وجود دارد که با آن، ماهانه ۵۰ مترمربع پارپه برک تولید میشود.
نبود نیروی ریسنده مهمترین مشکل تنها کارگاه برک بافی ایران
مسئول خانه برک بافی مود شهرستان سربیشه مرحله جداکردن موی از کرک را مهمترین و دشوارترین مرحله فراوری کرک دانست و گفت: نبود نیروی ریسنده موجب کندی کار و تأخیر در تحویل سفارشات خانه برک مود شده است.
خانم همت پور افزود: کرک مورد استفاده شده در این کارگاه را کرک خالص بز دانست و گفت: در خانه برک مود، تمامی مراحل فراوری کرک و تبدیل آن به پارچه، به صورت سنتی و بدون استنفاده از ماشین آلات مکانیزه انجام میشود.
وی گفت: کرک مورد نیاز در این کارگاه از ایستگاه اصلاح نژاد بز کرکی سربیشه تأمین میشود.
خانم همت پور به اشتغال ۳۰ نفر به طور مسقیم و غیر مستقیم در این کارگاه اشاره کرد و افزود: نیازمند ۶ نفر نیروی ریسندگی هستیم که کار جداسازی مو از کرک را انجام دهند.
مسئول خانه برک بافی مود گفت: به دلیل فراوری سنتی پارچههای کرکی، قیمت آن نسبت به سایر پارچهها گرانتر است و از این روی برای مصرف کنندگان داخلی صرفه نداشته و بیشتر مورد استقبال گردشگران خارجی است.
خانم همت پور، تولید شال گردن، شال سر، جوراب، دستکش و جلیقه را از محصولات تولید شده با کرک در این کارگاه عنوان کرد و گفت: در این کارگاه تولید پارچه انجام و توسط چند خیاط به البسه تبدیل میشود.
صادرات مستقیم کرک به چین برای اولین بار در خراسان جنوبی
یک سرمایه گذار بومی در بیرجند امسال اقدام به شناسایی سرمایه گذار چینی و صادرات مستقیم محصول کرک به آن کشور کرده است.
به گفته رئیس اداره قرنطینه دامپزشکی استان، فروردین امسال برای اولین بار ۱۷ هزار و ۲۷۱ کیلوگرم کرک و موی بز از خراسان جنوبی به چین صادر شد.
شفاهی با بیان اینکه دومین محموله کرک تولیدی استان بزودی به چین ارسال خواهد شد، افزود: صادرات مستقیم کرک سبب میشود، قصه غم انگیز سود دلالان و رنج بزرگ دامداران، کمی پایان خوش تری داشته باشد و اندکی از سود صادرات کرک که هر چند خام صادر میشود به جیب دامداران و مردم خود استان خراسان جنوبی برود.
اما این سود کجا و سود حاصل از تکمیل زنجیره فرآوری کرک از ریسندگی تا تبدیل به پوشاک شدن کجا؟
کاش روزی برسد که به جای کرک خراسان جنوبی، لباسهای کرکی این استان به تمام دنیا صادر شود.
نویسنده: مریم بهلولی منش
منبع: خبرگزاری صداوسیما